روانشناسی چیست؟

روانشناسی به مطالعه‌ی ذهن و رفتار می‌پردازد. پژوهش‌های روان‌شناختی با هدف درک و توضیح چگونگی تفکر، کنش و احساس انسان‌ها انجام می‌شود. روان‌شناسان نهایت سعی خود را می‌کنند تا عامل‌های تاثیرگذار بر تفکر و رفتار انسانی را هر چه بیشتر بشناسند، عامل‌های گوناگونی که گستره‌ی آن‌ها از تاثیرات زیستی تا فشارهای اجتماعی متغیر است.
روانشناسی در حوزه‌های بسیاری که بر زندگی روزمره و سلامت ما تاثیر می‌گذارند، از قبیل درمان بیماری های مربوط به سلامت ذهن و روان، ارتقاء عملکرد، خودیاری و ارگونومیک کاربرد دارد. اشاره کردن به تمام مواردی که در علم روان‌شناسی به آنها پرداخته می‌شود، در یک تعریف مختصر بسیار دشوار است، در هر حال موضوعاتی همچون رشد، شخصیت، افکار، احساسات، هیجانات، انگیزه‌ها و رفتارهای اجتماعی تنها بخشی از مسائلی است که روان‌شناسان درصدد فهم، پیشبینی و تبیین آنها هستند.
البته درباره روان‌شناسی سردرگمی‌های فراوانی وجود دارد. دلیل وجود این حجم از تصورات نادرست درباره روان‌شناسی تاحدی از تصاویری کلیشه‌ای نشأت می‌گیرد که در رسانه‌های پرطرفدار از روان‌شناسان به نمایش گذاشته شده است و تاحدی نیز معلول موقعیت‌ها و مسیرهای شغلی مختلفی است که افراد دارای مدرک روان‌شناسی در پیش می‌گیرند.
روانشناسان براساس بعضی فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی پرطرفدار کاراگاه‌های زبردستی هستند که از دانش خود درباره ذهن انسان برای حل کردن معماهای جنایی و پیش‌بینی حرکت بعدی فرد جنایتکار استفاده می‌کنند. روان‌شناسان در تصویرهای قدیمی‌تر پیرمردانی مو سپید و عاقل هستند که در دفتری مجلل و مملو از کتاب می‌نشینند و با صبر و حوصله به سخنان بی‌پایان و پریشان مراجعینشان درباره کودکی سختی که پشت سر گذاشته‌اند، گوش می‌کنند.
اما روان‌شناسی واقعاً درباره چیست؟ واقعیت این است که این تصاویر کلیشه‌ای فقط اندکی از حقیقت را به نمایش می‌گذارند و روان‌شناسی بسیار فراتر از آن چیزی است که فکر می‌کنید. روانشناسی شاخه‌های متعدد دارد و تنوع بسیار بالایی در شغل‌های روان‌شناسی وجود دارد؛ در واقع گستردگی وسیع مشاغل مختلف روان‌شناسان یکی از علل شکل گرفتن تصورات اشتباه درباره روان‌شناسی و فعالیت روان‌شناسان است.
شکی نیست که برخی روان‌شناسان به حل کردن معماهای جنایی کمک می‌کنند و متخصصین بسیاری هستند که بیماران را برای غلبه بر مشکلات مربوط به سلامت روان یاری می‌کنند؛ اما در این میان روان‌شناسانی هستند که به ایجاد محیط کاری سالم‌تر کمک می‌کنند، برنامه‌های سلامت عمومی را طراحی و اجرا می‌کنند یا درباره موضوعاتی مانند ایمنی هواپیما، طراحی رایانه و زندگی ارتشی تحقیق می‌کنند. روانشناسان در هر محلی که کار کنند، دغدغه و هدف اصلیشان این است که نقش موثری در توصیف، توضیح، پیش‌بینی و تاثیرگذاری بر رفتار انسان داشته باشند.